Batı Trakya’da Azınlık ismiyle dernek kurmak bile yasaklanıyor.

Batı Trakya’da Azınlık ismiyle dernek kurmak bile yasaklanıyor.

Yunanistan’da Batı Trakya Türk Azınlığı’nın dernek kurması yönündeki yasaklamalar sürerken bu yasaklara her gün yenileri ekleniyor. Son olarak İskeçe’de Türklerin kurmak istediği Azınlık Sivil Toplumu Destekleme Derneği’nin kurulmasına isminde Azınlık kelimesi bulunduğu gerekçesiyle İskeçe İdare Mahkemesi tarafından izin verilmedi.

İskeçe’de Türkler tarafından kurulan Azınlık Sivil Toplumu Destekleme Derneği’nin mahkemeye verilen kuruluş dilekçesi İdare Mahkemesi tarafından 293/2007 sayılı kararla reddedildi. Mahkemenin gösterdiği gerekçelere göre Azınlık kelimesinin dini anlamda müslüman azınlığı mı, yoksa etnik anlamda Türk azınlığı mı ifade ettiği açık olarak anlaşılmadığından kamu düzeni için tehlike oluşturuyor. Dolayısıyla derneğin kuruluşuna izin verilmediği belirtiliyor. Ayrıca gerekçeler arasında Avrupa Birliği’nin kurucu anlaşması olan Roma Anlaşması’nda da temel hak ve özgürlükler tanımlanırken devletin kendi güvenliğini koruma hakkına sahip olduğunun vurgulandığı belirtiliyor ve bu sebeple devletin kamu düzenini tehdit eden derneklerin kurulmasına izin vermeme hakkına sahip olduğu söyleniyor. Bunlara ek olarak Lozan Anlaşması’na da vurgu yapılan mahkeme kararında Batı Trakya’da ki cemaatin hem Türkiye hem de Yunanistan tarafından müslüman olarak tanımlandığı belirtiliyor. Mahkeme bu sebeplerle derneğin kuruluşuna izin vermezken, Lozan Anlaşması’nda Batı Trakya toplumunun açıkça Azınlık olarak tanımlandığını ve Azınlık ismiyle dernek kurulabileceğini göz ardı ediyor.

Yunanistan makamları bundan iki yıl önce de benzer gerekçelerle Meriç Azınlık Gençleri Derneği’nin kurulmasına izin vermemiş ve tepkilerle karşılaşmıştı. Bu yasaklamaların sürdüğü bir zamanda da İskeçe İli Pomak Kültür Derneği’nin kurulmasına izin verilerek büyük bir çelişkiye düşülmüş ve Yunan makamlarının güvenilirliği ciddi anlamda zedelenmişti. Azınlık kelimesinin müslüman azınlığı mı yoksa Türk azınlığı mı tanımladığı belli olmadığı için kamu düzeni bozulur şeklinde karar veren İskeçe İdare Mahkemesi “Pomak” diye bir etnik azınlık tanımlamasına izin vererek Pomak Derneği’nin kuruluşuna ise müsaade etmiş ve hukuki bir çelişki içine düşmüştü.

Konu Avrupa gündemine taşınmalıdır.

Yunanistan’da ki anti-demokratik uygulamaların son örneği olan bu karar bir çok çevre tarafından tepkiyle karşılanırken Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu (ABTTF) Başkanı Halit Habipoğlu da bir basın açıklaması yaparak olaya tepkisini dile getirdi. Yunanistan’ın gün geçtikçe demokrasiden uzaklaşmaya başladığını belirten Habipoğlu “Türk ismiyle dernek kurmamıza izin vermiyorlar, şimdi daha da ileri gidip Azınlık ismiyle dahi dernek kurmamıza izin vermemeye başladılar. Bu demokrasiye aykırıdır, örgütlenme hürriyetine aykırıdır. Ancak görünen o ki ülkemiz Yunanistan’da demokrasi, hürriyet gibi kavramların değeri göz ardı edilmekte ve hangi isimle olursa olsun dernek kurmamız engellenmektedir” dedi. Konunun peşinin bırakılmaması gerektiğini söyleyen Habipoğlu bu olayın Avrupa platformuna taşınması gerektiğini belirtti. Habipoğlu “derneğin kurucusu arkadaşlarımız mücadelelerini bırakmamalı, derneklerini kurmak için Yunanistan’daki bütün hukuki yolları denemelidirler. Yine sonuç alamazlarsa derhal Avrupa mahkemelerine başvurmalı ve konuyu Avrupa Birliği gündemine taşımalıdırlar. Biz de ABTTF olarak elimizden gelen yardımı yapmaya hazırız” dedi. Derneğin kurulması ile ilgili hukuki sürecin bundan sonra nasıl işleyeceği ve üst mahkemenin derneğin kuruluşunu yasaklayan kararı bozup bozmayacağı ise ileriki tarihlerde belli olacak.

Ek: Konuyla ilgili Iskece Idare Mahkemesi'nin kararinin Türkce özeti


İSKEÇE İDARE MAHKEMESİ’NİN AZINLIK SİVİL TOPLUMU DESTEKLEME DERNEĞİ’NİN KURULUŞUNU REDDEDEN KARARININ TÜRKÇE ÖZETİ

İSKEÇE İDARE MAHKEMESİ
293/2007 Sayılı Karar
Dilekçe numarası: 1833/ME 294/4-6-2007
04.06.2007
İskeçe (Xanthi)-YUNANİSTAN

İskeçe İdare Mahkemesi başvuruyu inceleyip aşağıdaki gerekçelere göre karar vermiştir.

Yunan vatandaşı olan herkes anayasanın 12. madde 1. paragrafına göre çıkar amaçlı olmayan dernek kurma hakkına sahiptir. Bu hak anayasanın 78, 80, 81 ve 105. maddelerine de uygun olmak zorundadır. Dernek kurma hakkı bu maddelerde belirtilen şartlar uyarınca sınırlıdır. Derneğin kuruluşu, amacı ve işlevi kamu ve ulusal çıkarlara aykırı olduğu durumlarda mahkeme kararı ile dernek feshedilebilir.

Yukarıda belirtilen anayasanın ilgili maddeleri, Avrupa Birliği’nin kurucu anlaşması Roma Anlaşması’nın temel insan hak ve özgürlüklerini belirleyen 9, 10, 11 ve 14. maddelerine de aykırı değildir. Roma Anlaşması’nın 9. maddesinde tanımlanan düşünce ve inanç özgürlüğünün aynı zamanda kamu çıkarına ve ulusal çıkara aykırılık teşkil etmemesi gerektiği belirtilmektedir. 10. maddesinde de ifade ve düşünce özgürlüğünün kamu ve ulusal çıkara aykırı olmaması gerektiği açıklanmaktadır. Roma Anlaşması’nın 11. maddesine göre sendika ve dernek kurma hakkı açıklanmaktadır fakat 11. maddenin 2. paragrafında da sendika ve derneklerin kamu ve ulusal çıkara aykırı olmaması gerektiği tanımlanmıştır. Örnek olarak, Polonya’da kurulmak istenen Silezyalılar Derneği’nin kuruluşuna Gorzelik kararına göre Roma Anlaşması’nın 11. maddesinin 2. paragrafına aykırı olduğu gerekçesiyle izin verilmemiştir. Roma Anlaşması’nın 11. maddesinde tanımlanan özgürlükler aynı zamanda devleti kendi güvenliğini koruma hakkından mahrum etmemektedir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 10.07.1998 tarihli kararında (Sidiropoulos’un Yunanistan aleyhine davasında) davacı davayı kazanmış olmasına ve derneğin tüzüğünde demokratik çerçeveye uygun kuralların bulunmasına rağmen ulusal ve yerel merciler, derneğin kamu çıkarlarına ve ulusal çıkarlara aykırı hareket ettiğini tespit ettiği takdirde derneğin kuruluş iznini medeni kanunun 105. maddesi uyarınca iptal etme hakkına sahiptirler.

Ayrıca, 30 Ocak 1923’te imzalanan Mübadele Anlaşması ve 23 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Anlaşması gereği Batı Trakya’da dini azınlık olarak müslüman azınlık bırakılmıştır. Bundan da çok açık bir şekilde anlaşılmaktadır ki: a) Lozan Anlaşmasının 2. maddesi gereği mübadeleye İstanbul’da yaşayan Yunanlı vatandaşlarla Batı Trakya’daki müslüman vatandaşlar dahil edilmemiştir, b) Lozan Anlaşması’nın 45. maddesine göre anlaşmada Türkiye’de gayri-müslim azınlıklara tanınan bütün haklar Yunanistan’da ki müslüman azınlığa da tanınacağı belirtilmektedir. Bu durum tarihi bir gerçektir. Bu tarihi gerçek müslüman cemaatin Türkiye ve Yunanistan tarafından görüş birliği içinde tanındığını ispatlamaktadır. Bundan dolayı söz konusu derneğin ismi tarafsız olarak bakıldığında tutarlı değildir, bu sebeple yanlış anlaşılmalara ve üçüncü taraflarla sorunlara yol açabilir ve bu sebeple medeni kanuna, örf ve adet hukukuna aykırı olduğu durumlarda mahkeme başvuruyu reddedebilir.

İlgili dernek kurucuları medeni kanunun 739, 740/1 ve 787. maddelerine ve anayasanın 12. maddesine dayanarak derneğin açılmasını istemekte ve başvurunun daha derin bir şekilde incelenmesini talep etmektedirler. Medeni kanunun 80. maddesine göre dernek kurmak için gerekli bütün şartlar yerine getirilmiş, 33 maddeli bir tüzük hazırlanmış ve kurucu yönetim kurulu listelenmiştir. İlgili derneğin kurulması için bütün hukuki şartlar yerine getirilmiştir. Ancak, “Azınlık Sivil Toplumu Destekleme Derneği”nin kimliğini tespit eden unsurlar, söz konusu derneğin dini (müslüman) azınlığı mı yoksa etnik (Türk) azınlığı mı ifade ettiğini açık olarak belirtmediğinden dolayı kamu düzenini bozacak niteliktedir ve derneğin kuruluşu yasalara aykırıdır. Derneğin isminin açıklaması kesin ifadelerle yapılmadığından dolayı medeni kanunun 80. maddesine aykırıdır ve mahkeme tarafından başvurunun reddine karar verilmiştir.

Bir dernek demokratik çerçevede medeni kanuna, örf ve adet hukukuna uygun hareket ettiği ve çıkar amaçlı olmadığı sürece faaliyet gösterebilir. Ancak söz konusu dernekle ilgili olarak kamu çıkarına uygunluk açısından mahkemede şüphe uyanmasından dolayı başvurunun reddine karar verilmiştir.

Bu sebeplerden dolayı, bu dilekçenin tutanak düzenlenmeksizin mahkeme tarafından iptaline karar verilmiştir.