RODOP HÜKÜMETLERİ

Balkanlarda 19. yüzyılla birlikte, emperyalizmin desteği ve kötü yönetim sonucu çıkan isyanların Balkan Türkleri açısından iki önemli sonucu olur. Milyonlarcası yerini yurdunu bırakıp daha güvenli olarak gördüğü Anadolu coğrafyasına göç eder. Bir o kadarı da tam tersi bir yol seçer. Doğduğu, yaşadığı toprakları savunmak için direnişe geçer, savaşır. İlk direniş ve var olma savaşı 93 Harbi olarak bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı esnasında yaşanır. Rodoplarda yaşayan Türkler, Rus kuvvetlerine ve Bulgar komitacılarına karşı silahlı direnişe geçer. Günümüzde Kırcaali Stanimaka (Asenovgrad) karayolundan iki kilometre içerde bulunan Karatarla (Çerna Niva) köyünde, Rodop Hükümeti Muvakkatesi yani Rodop Geçici Hükümeti’ni ilan ederler. Fakat 8 yıl süren direniş ve mücadele, bazı nedenlerle 1885 yılında son bulur. Fakat son bulan sadece hükümettir. Umutlarsa hep vardır. Umutlar bu kez 1913 yılının 31 Ağustos’unda Gümülcine’de yeşerir. Sınırları doğuda Meriç, batıda Struma-Karasu, güneyde Ege denizi, kuzeyde ise Kırcaali ve Ropçoz’ı içine alacak şekilde Filibe ovasına kadar uzanan ve birçok ülkenin tanıdığı Batı Trakya Bağımsız Hükümeti kurulur. Nüfusunun ezici çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu 23.591 kilometrekare büyüklüğündeki bu devletin varlığı bazı nedenlerden ancak 56 gün sürer ve 25 Eylül 1913’te son bulur. Fakat son bulan yine sadece hükümettir, mücadeleyse devam etmektedir.
19 Ağustos 1913’ten itibaren ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün de içinde yer aldığı bu hükümetler, bazı ünlü tarihçilere göre, Türk Kurtuluş Savaşı için bir prova ve laboratuar görevi görmüş olan önemli siyasi hareketlerdir.

Mücadele Birinci Dünya Savaşı’yla birlikte farklı bir boyut kazanır. Amaç artık sadece bölgede yaşayan Türklerin varlığını korumak değil aynı zamanda Anadolu üzerinde oynanan oyunları da bozmaktır. Mücadelenin adı 1915’te Radalios 1920’de ise Hemetli Geçici Hükümeti’dir.

TRT Ankara Televizyonu Eğitim ve Kültür Programları Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Rodop Hükümetleri” adlı 3 bölümlük belgesel yapımda Rodoplarda yaşayan Türklerin mücadeleleri ve var olma savaşları anlatılmaktadır. Ankara Devlet Tiyatrosu sanatçısı Mithat ERDEMLİ’nin anlatıcılığını yaptığı belgeselin ilk bölümü 19 Kasım 2007, Pazartesi günü saat 22:30’da TRT-2 ekranında…

RODOP HÜKÜMETLERİ

“93 Harbi olarak bilinen Osmanlı Rus savaşında, Rodoplarda yaşayan milyonlarca Türk, farklı bir yol izler. Vatanlarını terk etmek yerine onu savunmak için direnişe geçerler. Ve kurdukları Rodop Geçici Hükümeti ile var olma savaşı verirler. Bu, 8 yıl süren ve her yönüyle ilginç bir destan, bir kahramanlık mücadelesidir. “

Belgesel Yapım

İlk Yayın Tarihi : 19 Kasım 2007, Pazartesi
Yayın Periyodu : Haftalık
Yayın Kanalı : TRT-2 / 22:30
Yapım Süresi : Araştırma, metin yazımı, çekim ve montajla birlikte yapımın tamamlanması yaklaşık 1 yıl sürmüştür

Bölüm İsimleri : 1. Bölüm: “Hükümet-i Muvakkate”; 2. Bölüm: “Batı Trakya Türk Cumhuriyeti”; 3. Bölüm: “Komitacılık Dönemi” [3 bölüm x 30'00”]

Program Ekibi

Yapımcı-Yönetmen-Metin Yazarı
Metin Edirneli

Yapım-Yönetim Yardımcıları
Tolga Yener
Duygu Kepenek

Anlatıcı
Mithat Erdemli

Video Kurgu
Tuncay Günal

Aktüel Kamera
Volkan Çınar
Ali İhsan Açıkgözoğlu

Danışmanlar
Prof.Dr. Ömer Turan – ODTÜ Tarih Bölümü Öğr. Ü.
Doç.Dr.Yusuf Sarınay - Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürü
Yrd. Doç.Dr.Zerrin Balkaç -Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğr. Ü.