25 Şubat 2009 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı, 2008 İnsan Hakları Uygulamaları Ülke Raporları’nı yayımladı. Yunanistan ülke raporunda hükümetin “genel olarak insan haklarına saygılı olduğu” ifade edilirken etnik azınlıkların kendilerini tanımlama kabiliyetleri üzerindeki kısıtlamalar ve etnik azınlıklara karşı ayrımcılık ve sosyal dışlanma alanları dâhil pek çok alanda sorun yaşandığı belirtiliyor. Raporda, Batı Trakya Türk Azınlığı ile ilgili ifadelere özellikle dernek kurma özgürlüğü alt başlığında rastlanırken ulusal/etnik/ırksal azınlıklar alt başlığında Yunanistan’ın durumu gözlemleniyor.
Dernek kurma özgürlüğü
Raporda, ulusal hukukun dernek kurma özgürlüğünü sağladığı ancak mahkemelerin belirli etnik azınlıklar dâhil dernek isimleri konusunda yasal sınırlamalar uygulamaya devam ettikleri ifade ediliyor. Yine, hükümetin isminde “Türk” kelimesi içeren dernekleri yasakladığı belirtilirken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) 1927 yılında kurulan İskeçe Türk Birliği’ni kapatarak Müslüman azınlığın dernek kurma özgürlüğünü ihlal ettiği hükmüne vardığı hatırlatılıyor. Benzer şekilde hükümetin AİHM’nin Rodop İli Türk Kadınları Kültür Derneği’ni kayıt etmeme kararına karşı hükme vardığı ifade ediliyor. Raporda, Yunan makamları, 1923 Lozan Anlaşması hükümlerini hatırlatarak, “Türk” kelimesinin kullanılmasına karşı çıkarak Yunan hükümetinin “Türk” etnik azınlığı değil resmi olarak yalnızca “Müslüman” dini azınlığı tanıdığı ifade ediliyor.
Din özgürlüğü
Raporda, ulusal hukukun din özgürlüğünü sağladığı ancak Ortodoks olmayan grupların zaman zaman idari engeller ya da yasal sınırlamalar ile karşılaştıkları belirtiliyor. Yine hükümetin, Yunan Ortodoks kilisesi ile birlikte üç “resmi”(atanmış) Müslüman dini liderlerin, ya da müftülerin maaşları ya da diğer masraflarını ödediği ifade ediliyor. Yanısıra, raporda Şubat 2007’de hükümetin Trakya’da 240 imamı kamu işçisi alacağını ilan ettiği hatırlatılıyor, ancak konu ile ilgili Azınlık’ın görüşlerine raporda rastlanmıyor.
Müftü sorunu ile ilgili olarak ise hükümetin üç “resmi” Müslüman dini liderini seçtiği ancak toplumun bir kısmı resmi olarak atanmış müftüleri kabul ederken bazı Müslümanların İskeçe ve Rodop olmak üzere “seçilmiş” iki Müftüyü tanıdığı ifade ediliyor. Kadın hakları alanında müftüler(atanmış)in yetkisinde olan aile ve miras hukuku alanında kullanılan yetkiler nedeni ile erkekler ile eşit olmaya bir pozisyonda oldukları iddia ediliyor.
Vatansız Kişiler
Raporda, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin 2007 sonu verilerine göre ülkede 108 vatansız kişi olduğu ifade ediliyor. Yine 2005 yılında İçişleri Bakanı tarafından 1955-1998 yılları arasında Trakya ve Oniki Adalar’da yaşayan ancak ülkeyi terk ederek vatandaşlıklarını yitiren Müslüman sayısının 46.638 olduğu ifade ediliyor.
Vatansız kişilerin, vatandaşlık başvurularının hala askıda olduğu ifade edilen raporda ombudsman tarafından vatandaşlığı geri alma işlemlerinde yaşana gecikmenin “aşırı ve haksız bulunduğu hatırlatılıyor.
Etnik Azınlıklar
Raporda, Yunan vatandaşı olan bir kısmın kendilerini Türk, Pomak (Slav dili konuşan Müslümanlar), Ulahlar (Romen diyalekti konuşan Balkan azınlık grubu), Arnavitler (Arnavutça’nın bir diyalektini konuşan Ortodoks Hristiyanlar), ya da Makedonlar olarak tanımladıklarını ve bu gruplara üye bazı kişilerin resmi olarak “azınlıklar” ya da “dilsel azınlıklar” olarak tanınmak istedikleri belirtiliyor. Yine, hükümetin kendini tanımlama hakkını teyit ederken hukuki anlamda “etnik azınlık” ya da “dilsel azınlık” kavramlarını değil yalnızca “Müslüman azınlığı” tanıdığı belirtiliyor.
Raporda, kendilerini “azınlık” üyesi olarak tanımlayan pek çok kişinin kimliklerini özgürce ifade etme ve kültürlerini devam ettirme konusunda zorluklar ile karşılaştıkları ifade edilirken “Türk” kelimesi ve sıfatının örgüt isimlerinde kullanılamazken bireylerin yasal olarak kendilerini Türk olarak tanımlayabildikleri belirtiliyor. Raporda ilgi çeken nokta ise “pek çok etnik Yunan, Türk kelime ve sıfatlarının Türk kimliği ya da sadakat anlamına geldiği ve pek çok etnik Yunan’ın Türk kökenli Yunan vatandaşların Türk kelimesini kullanmalarına karşı çıktıları” yönündeki ifade…
Yine raporda “Pomak toplumunun bazı üyelerinin Pomak kimliğinin Türk kimliğinden farklı bir kimlik olduğunu reddeden Türkçe konuşan toplum tarafından baskı uygulandıklarını iddia ettikleri” ifade ediliyor. Raporda, Millet gazetesinin iki editörünün Pomak toplumuna karşı nefreti tahrik ettiği gerekçesi ile 12 ay mahkûmiyet kararı tecil edildiği belirtiliyor.
Konu ile ilgili olarak Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu (ABTTF) Başkanı Halit Habipoğlu, “Batı Trakya, ABD Dışişleri Bakanlığı mensupları ve ilgili sivil toplum örgütü temsilcilerinin yıllardır çalışma ziyaretinde bulundukları bölgelerden biridir. Bu çalışma ziyaretlerinde Türk Azınlık temsilcileri ile görüşmelerde bulunuluyor. Ancak 2008 yılı Yunanistan ülke raporunda Türk Azınlık’ın görüşlerinin rapora yansımadığını açıkça görüyoruz. Bu durum doğal olarak akıllarda soru işaretlerinin oluşmasına sebep oluyor. 2008 yılı raporunun bir yıl önceki rapordan farkı, 240 imamın devlet memuru olarak atanması şeklinde ifade edilen Azınlık’ın “tayinli imamlar yasası” sorunundan bahsediliyor olması… Ancak bu konuda Azınlık’ın tutumu ve istekleri ile ilgili bir cümleye rastlanmıyor. Raporda, ne iki dilli azınlık anaokulları sorunu ne de yerel basın tarafından Türk Azınlık’ın hedef olarak gösterilmesi sorunu ile ilgili ifade yer almıyor. Benzer şekilde siyasi katılım konusunda ise Azınlık’ın İskeçe nüfusunun yüzde 40’a yakınını oluşturması veya Rodop bölgesinde yüzde 50’nin üzerinde olmasına rağmen Azınlık’ın kamu kuruluşlarında orantılı olarak temsil edilmediği ile ilgili durum tespiti yapılmıyor. Türk Azınlık olarak 2009 yılı raporunun daha eşit ve adil bir yaklaşım ile hazırlanmasını ve bölgedeki tüm gerçeklikleri yansıtmasını umarız” açıklamasında bulundu.
Raporun tam metnini okumak için buraya tıklayınız.
